Kompleks gospodarstwa

Sytuacja ekonomiczna kompleksu, na który składa się rodzinne gospodarstwo rolne i zespolone z nim gospodarstwo domowe, zależy wiec od uzyskiwanych efektów rzeczowych oraz od sytuacji na rynkach, na których gospodarstwo zbywa swoje produkty lub zaopatruje się w inne. Natomiast sytuacja gospodarstwa rolnego i gospodarstwa domowego traktowanych oddzielnie zależy dodatkowo od proporcji podziału rozporządzalnych strumieni między te dwa podmioty. Decyzje o tym podziale podejmowane są samodzielnie przez członków rodzinnego gospodarstwa rolnego (przez głównych gospodarzy).

Praktyka dowodzi, że granice podziału tych strumieni są dość płynne, przy czym nierzadko potrzeby bieżące, a także potrzeby rozwojowe, gospodarstwa rolnego są zaspokajane kosztem konsumpcji w gospodarstwie domowym. Wzmacnia to, z jednej strony, trwałość gospodarstwa rolnego, z drugiej zaś powoduje nienadążanie gospodarstw domowych rolników za rozwojem takich gospodarstw w innych grupach społeczno-zawodowych, warstwach i klasach społecznych. Rodzinne gospodarstwa rolne nigdy w historii nie były głównym układem społeczno-gospodarczym żadnej formacji ekonomiczno-społecznej.